ایران

واژهٔ ایران مستقیماً از پارسی میانه سرچشمه می‌گیرد. نخستین بار در دنبالهٔ نام اردشیر بابکان، بنیان‌گذار شاهنشاهی ساسانی به نام ایران اشاره شده‌است. در نقش رستم و سکه‌های اردشیر بابکان، به او با عنوان «اردشیر شاهنشاه آریان (ایران)» اشاره شده‌است.ایران (پهلوی ساسانی) و آریان (پهلوی اشکانی) هردو برای اشاره به مجموع مردم ایران نیز استفاده می‌شدند؛ این دو واژه برگرفته از آریا در زبان نیاایرانی هستند. بر اساس اسناد تاریخی موجود، ایران‌شهر را ساسانیان برای نخستین بار به شکل سیاسی به کار بردند و پیش از آنان، به این کشور با چنین عنوانی اشاره نشده‌است؛ پیش از ساسانیان تنها یک بار، از اصطلاح سرزمین‌های غیر آریایی استفاده شده‌است. بر اساس اساطیر ایران نیز، نام ایران از نام ایرج، یک شاهزادهٔ افسانه‌ای که توسط برادرانش کشته شد، آمده‌است. در اوستا، منطقه‌ای که نخستین مهد زندگی آریایی‌ها بوده، ایران وئجه نامیده شده‌است که به معنای «سرزمین آریاها» است. همچنین در اوستا واژهٔ ایریا برای اشاره به همین نژاد استفاده شده‌است.[